Sunday, January 09, 2022
PUNTADAS SEN FÍO - O cuarto Rei Mago por SIRO LOPEZ (in Voz de galicia)
Das moitas humoradas que me chegaron por WhatsApp nas festas de Nadal, ningunha me pareceu tan enxeñosa como a viñeta coas siluetas de catro Reis Magos en ringleira, recortadas no horizonte. O de diante pregunta: —¿Pero no éramos tres? E o último bérralle: —¿Por qué no te callas?
O certo é que no evanxeo de Mateo —único que informa da adoración dos
Magos— non se di cantos eran e nas representacións gráficas das catacumbas de
Roma aparecen dous, tres e catro; pero houbo comunidades cristiás que falaban
de 12, 15 e ata de 60. O papa León I resolveu o dilema no século V ao dicir na
homilía Solemnidade da Epifanía que son tres. Pouco despois xa tiñan nome
propio e, aínda que seguían sendo Magos e así se representaban en pinturas e
mosaicos, non tardaron en converterse en Reis Magos e trocar os gorros por
coroas. No século XV, Baltasar pasou a ser negro e tamén indíxena do Novo Mundo
nalgúns lenzos, durante a conquista e colonización. Ante tal desmesura
imaxinativa non pode estrañar que circulase a lenda dun cuarto rei mago,
peregrino a Belén, que non chegou a tempo de adorar o Neno.
A min paréceme o argumento idóneo para que un escritor de talento como
Chejov, Bernard Shaw ou o noso Wenceslao crease un rei mago humorístico de
valor universal, ao xeito de Don Quixote, que Woody Allen levaría ao cine como
director e protagonista; pero o pastor presbiteriano estadounidense Henry
van Dyke viu na lenda a inspiración dun conto moralizante e escribiuno
en 1896. Chamou Artabán ao cuarto rei mago: advertiu ao lector de que relataría
o que oíu no Vestíbulo dos Soños, no Pazo do Corazón Humano; e contou que
Artabán saíu da cidade de Ecbatana, en Persia, para encontrarse con Melchor,
Gaspar e Baltasar no Templo das Sete Esferas, á saída de Babilonia, e faceren
xuntos o camiño a Belén. Artabán levaba un zafiro, un rubí e unha perla como
ofrenda ao Salvador; pero atopou un enfermo moribundo e detívose a atendelo.
Devolveuno á vida, mais aquela demora obrigouno a viaxar só e a pagar co zafiro
as provisións para cruzar o deserto. Chegou a Belén cando xa a Sagrada Familia
fuxira a Exipto e os soldados de Herodes mataban os nenos. Subornou co rubí a
un capitán e puido salvar a un. Despois, durante 33 anos, buscou a Xesús entre
os pobres e os oprimidos, sen atopalo; e cando, vello e enfermo, volveu a
Xerusalén, soubo que ían crucifícalo con dous ladróns. Artabán pensou que
quizais podería rescatalo coa perla que aínda gardaba; pero viu unha moza que
ía ser vendida como escrava para pagar as débedas do pai e mercou coa perla a
súa liberdade.
Xesús morría no Gólgota e Artabán morría tamén, sentindo o
fracaso da súa misión; entón escoitou unha voz que viña de lonxe e que lle
dicía: «Canto fixeches polos meus irmáns, por min o fixeches». E conta Van Dyke
que Artabán suspirou con alivio e finou cun sorriso nos beizos.
Non serei eu quen negue mérito ao emérito para figurar como cuarto rei mago
na viñeta que me enviaron. De estrelas sabe o que esqueceu o demo —terreais
todas, si, pero cegadoras—; e en fabricar ouro non houbo alquimista que o
igualase. Para min que ten a pedra filosofal nun banco suízo. Porén, posto a
escoller un cuarto rei mago, quedo co Artabán de Henry van Dyke. A este véxoo
cos outros tres no relicario da catedral de Colonia e, ao emérito, celebrando
aniversarios en Abu Dabi. A cadaquén o seu.
