humorgrafe

            Carlos Casares escribía de marabilla, pero custáballe poñerse a facelo. Era un chisco preguiceiro e el recoñecíao, mesmo por escrito. Nun dos artigos que publicou en La Voz de Galicia di: «O outro día, para aproveitar estas primeiras calores de marzo, senteime nunha terraza coa intención de beber unha cervexa fresca e practicar durante unha horiña a doce vagancia de non facer nada. Gústame ver pasar a xente, imaxinar a historia que se esconde detrás de cada rostro e practicar en solitario o cotilleo inocente de furgar por pura vía de hipótesis na vida dos demais».

            Imaxinar, argallar, crear. Iso facía por simple divertimento Carlos Casares e despois, cando tiña a invención construída e tinguida coa cor inefable do humor, contábaa; porque o que de verdade gustaba a Casares era falar, rir e facer rir. E conseguíao sen esforzo, que ninguén coma el podía crear un ambiente tan cordial e ledo, sobre todo, nas sobremesas. Era o Rei das Sobremesas e sabíao, e exercía como tal, dentro e fóra de Galicia.

            Para min, o risco máis evidente na personalidade de Carlos Casares era a sensibilidade humorística; e nesta terra en que os humoristas nacen coma os cogomelos, el foi o máis completo que coñecín. Nas conversas entre amigos facía «comicidade» sobre calquera cousa e en calquera momento; porque cada comentario, cada pequeno suceso recordábanlle outro anterior, unha anécdota, unha vivencia festiva e relacionábaos con graza incomparable no dicir e contar. Porén, nos artigos de La Voz gustáballe facer «humorismo» —esa forma de humor que nos divirte e nos emociona a un tempo—. Non pode estrañar o éxito daquel espazo porque cada artigo era unha pequena xoia literaria e moitos preciosas leccións de humorismo. O lector ría nos primeiros parágrafos, sorprendíase con algo inesperado nun parágrafo intermedio e remataba conmovido ao ler o último.

            Un creador fortemente satírico

            Pero en Casares había aínda outro humorista máis, porque tiña unha percepción especial para captar o lado ridículo da xente, mesmo das persoas que respectaba, quería e admiraba; e ante elas non seguía ao humorista francés Joubert, que dicía: «Cando teño un amigo torto, míroo de perfil». Casares non. Casares ollábao de fronte e podíase transformar nun creador fortemente satírico. Daquela, véndoo tan pechado de barba, coas cellas e as orellas cheas de pelos, rindo cos dentes apertados e os ollos achinados, era a imaxe perfecta dun trasno temible e burlón. Si, Carlos era burlón e podía ser temible porque describía as situacións ridículas con tanta graza que provocaba a hilaridade da audiencia; e se o protagonista da anécdota non posuía sentido do humor abondo, se non era quen de rir de si mesmo e de participar nas risas alleas, alporizábase e protestaba. Entón, era cousa de ver como Casares ría polo baixo, con risa xorda, bronquial, que chegaba a soar coma un motor ao ralentí baixo unha grosa carcasa.

            Poñía como exemplo de fabulador ao queridísimo Basilio Losada, pero tamén el fabulaba. Un día díxome que aquel personaxe chepudo, coas gafas na punta do nariz, das viñetas de Forges, era o cuñado. El coñecérao porque llo presentara Forges e era cuspidiño. Anos despois, nunha cea con Forges pregunteille se o personaxe das viñetas era o seu cuñado e, sorprendido, respondeume que non. Pois o Carlos cascárame aquela trola, a saber por que.

            E el, tiña sentido do humor para rir de si mesmo? Tiña e daba probas. En 1972, poucos meses despois de casar con Kristina Berg, viñeron pasar uns días a miña casa en Ferrol e cando saïamos a pasear a xente paraba a miralos porque formaban unha parella pouco común. Kristina alta, belísima, coa cabeleira loira; Carlos pequeno, moreno, calzando zocos que máis tarde terían éxito entre o persoal sanitario. Dicía que os levaba por cómodos, pero coido que a verdadeira razón estaba en aparentar algo máis alto. Aínda así, Kristina adoitaba botarlle a man polo lombo, ollalo de arriba a abaixo e dicirlle cun acento graciosísimo: «Como che vai, Casares?» Riamos todos e Casares ría tamén, tan divertido coma nós. Houbo un tempo en que o nacionalismo radical acordou mostrarse agresivo co moderado, e a Carlos interrompeulle unha conferencia un escritor novel. Cando oíu os berros daquel individuo ás súas costas, Carlos, que non tiña nada de covarde, saíu correndo como unha lebre. Despois contábao entre risas e xustificaba a fuxida dicindo que coidara que era un tolo.

            A crenza do cuco

            O 4 de maio de 1994 publicou en La Voz de Galicia un artigo titulado Chegou o cuco, no que dicía: «Onte pola mañá cedo, cando aínda non saltara da cama para empezar os traballos do día, unha alegría primaveral encheume de súpeto o corazón: oín por fin o canto do cuco, que estaba esperando desde hai tempo e que por segundo ano consecutivo chegou con atraso. En canto o escoitei, corrín ata a ventá do cuarto, abrina de par en par e deixei que entrasen xuntos na casa o canto do paxaro e máis o sol. O senvergonza cantaba con forza, agachado e clandestino entre as árbores dun bosque próximo.

            A alegría de escoitalo viuse agrandada ademais porque hai unha crenza que asegura que quen escoite o cuco en xaxún vivirá moitos anos. Naturalmente, tomei o almorzo con gusto e con calma, sentado no porche, sen máis preocupación que a de atopar unha postura cómoda e deixarme levar contemplando a paisaxe».

            Aquela crenza que alegrou a mañá de Carlos Casares era falsa porque morreu pouco despois, con 60 anos; cando tanto lle quedaba por facer, cando Galicia o necesitaba tanto. Ao recordalo no cabodano do seu pasamento, quixen facelo comentando a faciana máis engaiolante do amigo con quen tantas veces rin a dúo.

// posted by humorgrafe @ 1:53 PM